Neyzen Niyazi Sayın ve Hayatı

1. Ailenin Geçmişi ve Niyazi Sayın’ın Çocukluğu

  • Niyazi Sayın, 12 Şubat 1927’de Üsküdar’da doğmuş, müzisyen ve neyzen olarak Türk müziğine önemli katkılarda bulunmuş bir sanatçıdır.
  • Ailesi, Rumeli kökenli olup babası Ömer Hulusi Bey, annesi ise Manastır’dan Necmiye Hanım’dır.
  • Babası ona, “Hürriyet Kahramanı” olan amcasının oğlu Resneli Niyazi Bey’in adını vermiştir.
  • Üsküdar’da doğup büyüyen Niyazi Sayın, erken yaşlardan itibaren müzikle iç içe bir hayat sürmüştür.

2. Müzik ve Tanburî Cemil Bey’e İlgi

  • Niyazi Sayın’ın müzikle tanışması, evlerinde gramofonla çalan hüzünlü tanbur ve kemençe nağmeleriyle başlamıştır.
  • Özellikle Tanburî Cemil Bey’in plakları, Niyazi Bey’in müzik zevkini şekillendirmiştir.
  • Babası Ömer Hulusi Bey’in Tanburî Cemil Bey’e olan büyük hayranlığı, Niyazi Sayın’ın da erken yaşlarda bu büyük sanatkârla tanışmasına vesile olmuştur.

3. Gençlik Yılları ve Sporla İlgisi

  • Niyazi Sayın, Haydar Paşa Lisesi’nde eğitim aldığı yıllarda, müzikle birlikte spora da ilgi göstermiştir.
  • Futbol başta olmak üzere koşma, yüzme, masa tenisi gibi branşlarda başarılı olmuştur.
  • Hatta Fenerbahçe Gençler Takımı’na seçilmiş, fakat müzik ve spor tutkusu diğer derslerinin aksamasına yol açtığından, 2 dersten kalarak liseyi bitirememiştir.

4. Plastik Sanatlar ve Güzel Sanatlar Akademisi Hayali

  • Çocukluğunda resim yapmayı seven Niyazi Sayın, büyük bir plastik sanatlar merakına sahiptir.
  • Güzel Sanatlar Akademisi’ni kazanmak istemiş, ancak bu hayali gerçekleşmemiştir.
  • Fakat sanata olan ilgisi devam etmiş ve resimle ilgili birçok çalışma yapmıştır.

5. Musikiye Yöneliş: Mustafa Düzgünman ile Tanışma

  • Niyazi Sayın’ın müziğe olan ilgisi, 1947’de mahalle camiinde dinlediği bir ezan ile derinleşmiştir.
  • Ezana hayran kalan Niyazi Sayın, müezzin Mustafa Düzgünman’ın evinde dini eserlerin meşk edildiği gruba katılmıştır.
  • Düzgünman, ona tasavvuf ve dini eserleri icra etmenin ötesinde, müziğe dair derinlemesine bilgi ve anlayış kazandırmıştır.
  • Sayın, Düzgünman’dan dini eserler yanında; ebru, fotoğrafçılık ve ciltçilik gibi sanatlar öğrenmiştir.

6. Ney Merakı ve İlk Ney Satın Alışı

  • Niyazi Sayın, tasavvufla tanıştıktan sonra ney merakı duymaya başlamıştır.
  • Üsküdar Musiki Cemiyeti neyzenlerinden Emin Akgöze’nin yardımıyla, Beyazıt’tan bir ney almış ve ilk ney dersini Yenikapı Mevlevihanesi’nden Neyzen Gavsi Baykara’dan almıştır.
  • Ancak maddi zorluklar nedeniyle ilk hocasıyla devam edememiştir.

7. Halil Dikmen ile Tanışma ve Ney Eğitimi

  • Necmeddin Okyay’ın yönlendirmesiyle Halil Dikmen ile tanışan Sayın, 15 yıl boyunca ondan ney dersleri almış ve bu dönem, onun sanatındaki önemli dönüm noktalarından biri olmuştur.
  • Halil Dikmen, aynı zamanda ressam olup Sayın’a ney ile birlikte resim dersleri de vermiştir.
  • Bu meşk dönemi, Sayın’ın ney üslubunun şekillendiği, derinleştiği ve pekiştiği yıllar olmuştur.

8. Radyodaki Kariyer Başlangıcı

  • Niyazi Sayın’ın müzik kariyerindeki önemli bir adım da İstanbul Radyosu’na katılmasıdır.
  • Radyoda çalışmaya başladığında, konserler ve yayınlarla müziğe daha fazla katkı sağlamıştır.
  • Niyazi Sayın, 1953’te Süleyman Erguner, Hurşit Ungay ve Kemal Batanay ile ilk neşriyatını gerçekleştirmiştir.
  • Ardından, Nevzat Atlığ’ın davetiyle İstanbul Radyosu’na müzik yayınları şef yardımcısı olarak katılmıştır.

9. Belediye Konservatuvarı ve İcra Heyeti

  • 1956’dan itibaren İstanbul Belediye Konservatuvarı’nda görev almış olan Sayın, burada ney üflemiş ve müziğin kurallarını genç nesillere öğretmiştir.
  • 1976’da yeni açılan İTÜ Türk Müziği Devlet Konservatuvarı’nda öğretim üyeliği yapmaya başlamış ve Nefesli Sazlar Ana Bilim Dalı Başkanlığı görevini üstlenmiştir.
  • Bu dönemde, çok sayıda öğrenci yetiştirerek Türk müziği eğitimine katkı sunmuştur

10. Tanburi Necdet Yaşar ile Ömür Boyu Dostluk ve Müzikal Bağ

  • Tanburi Necdet Yaşar ile Niyazi Sayın arasındaki dostluk, müzikle şekillenmiş derin bir bağa dönüşmüştür. Birlikte gerçekleştirdikleri düetler, konserler ve kaydettikleri projeler, Türk Müziği’ne önemli katkılar sunmuştur.
  • Tanburi Necdet Yaşar’ın ifadesiyle; Özbekler Tekkesi’nde Neyzen Niyazi Sayın ile birlikte icra ettikleri müşterek uşşak taksimi, hayatlarında ulaştıkları en yüksek sanat noktası olmuştur.
  • Yıllar boyunca birlikte düetler yaparak hem Türkiye’de hem de Amerika’da ve yurtdışında pek çok konser verdiler. Bu konserler, Türk Müziği’ni farklı kültürlere tanıtmada önemli bir köprü işlevi görmüştür.
  • Necdet Yaşar ile Niyazi Sayın arasındaki bu dostluk sadece müzikle değil, kişisel bağlarla da güçlenmiştir. Hem sahnede hem de özel hayatlarında bir ömür boyu süren güçlü bir dostlukları vardı.

11. ABD’deki Eğitim Faaliyetleri

  • 1980 yılında, Seattle Üniversitesi’nde Türk müziği ve ney dersleri vermek üzere ABD’ye gitmiştir.
  • Burada bir yıl boyunca eğitim faaliyetlerine devam etmiş, ayrıca Seattle Public’te iki ebru sergisi açmıştır.
  • Bu deneyim, Sayın’ın Türk müziğini dünya çapında tanıtma fırsatı sunmuş ve onun uluslararası tanınırlığını artırmıştır.

12. Sonraki Yıllar ve Sanatındaki Derinleşme

  • Niyazi Sayın, meslek hayatında sanatını daha da derinleştirerek, hem ney icrasında hem de Türk müziği konusunda önemli bir isim haline gelmiştir.
  • Sanatçı, Türk müziğinin gelişimine katkıda bulunan bir müzisyen olarak anılmaktadır.

13. Sanatta Ahlak Felsefesi

  • Sanatın sadece teknik bir bilgi değil, aynı zamanda ahlaki bir sorumluluk taşıdığına inanan Niyazi Sayın, sanatını her zaman insanlara fayda sağlama amacı güderek icra etmiştir.
  • “Sanat ahlakın uzantısıdır” diyerek, doğru bir sanatçının ahlaka uygun yaşaması gerektiğini savunmuş ve bunun hayatının temel felsefesi haline gelmiştir.

14. Neyde Yenilikçi Yaklaşımları

  • Niyazi Sayın, ney icrasına getirdiği yeniliklerle büyük takdir toplamıştır.
  • Perdeleri kullanmadaki titizliği ve nefes hakimiyetiyle dikkat çeken Sayın, neyde “yeni kalıplar” oluşturmuş ve geleneği modernize etmiştir.
  • Sayın’ın geliştirdiği pozisyonlar ve baskı teknikleri, genç neyzenler için referans haline gelmiştir.
  • Geleneksel Ney Açkı Modelini kendi tecrübeleriyle revize etmiş ve Niyazi Sayın Açkı Yöntemi günümüzde en çok tercih edilen yöntem olmuştur.

    Bu konu hakkında detaylı bilgi için Niyazi Sayın’ın Geleneksel Ney Açkı Modeline Katkısı yazımı inceleyebilirsiniz.

15. Albüm Çalışmaları

  • Sada
  • Klasik Saz Eserleri / Klasik Türk Mûsıkisi Koleksiyonu
  • Türk Müziği Ustaları: Niyazi Sayın ve Necdet Yaşar, No. 1
  • Türk Müziği Ustaları: Niyazi Sayın ve Necdet Yaşar No. 2
  • Sabâ Peşrevi, Neylerle Saz Eserleri (45’lik)
  • Mevlana 700. Yıldönümü
    – A Yüzü: Saba Makamında Taksim Saba Peşrevi, Saba Ayini 1 ve 2. Selamlar
    – B Yüzü: Segah Taksimi Niyaz İlahileri

16. Atölye Gibi Evi

  • Evi, sadece bir yaşam alanı değil, aynı zamanda birçok sanatın icra edildiği bir atölyedir.
  • Niyazi Sayın evinde, ebru, tesbih, ney yapımı gibi farklı sanat dalları için özel bir alan ayırarak, yaratıcı süreçlerine katkı sağlamıştır.
  • Sayın’ın evi, adeta bir sanat galerisi gibi düzenlenmiş ve sanatını yaşatmak için mükemmel bir ortam oluşturulmuştur.

Sonuç:

  • İleri seviyede bir ney icracısı olsa da; ahlakın her zaman, sanatın üzerinde olması gerektiğini savunmuş,
  • Sanatın ve sporun çok farklı dallarında başarılara imza atmış,
  • Ömrünü musikiye adayarak, çok sayıda öğrenci yetiştirmiş,
  • Neyin yapımında ve icrasında yeni ve modern arayışlar içerisinde olmuş,
  • Geleneksel makamlara yüksek hakimiyeti ile öne çıkmış,
  • İcralarında glissando ve legato gibi artikülasyonları, net tonlarda ajiliteyle bütünleştirmiş,
  • Özgün bir ney tonuyla icrada bulunmuş,
  • Müşterek taksimlerde, düet yaptığı sazendelerle büyük uyum göstermiş

bir üstadın,
Neyzenlerin Kutbu / Neyzenlere Yön Gösteren anlamlarına gelen,
Kutbûn Nâyi ünvanına layık görülmesi,
hiç de şaşılacak bir husus olmasa gerek vesselam.

Saygılarımla…
Neyzen Engin Canlı